بررسی تاثیر آموزش گروهی بر باورها و قصد انجام ختنه فرزند دختر در زنان باردار

مراجعه کننده به مراکز جامع خدمات سلامت

دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد، دانشکده پرستاری و مامایی شهریور ۱۳۹۸

 میترا شکاری

در تجربه کاری روی این پایان نامه نکته جالب این بود که بر خلاف تصور من پرسش شوندگان باورهای غلط نسبت به ختنه دختران نداشتند مثلا این باور را نداشتند که ختنه نکردن دختران باعث یائسگی یا پسر دار شدن میشود، بیشترین علت برای انجام ختنه دختران را پایبندی به رسوم و مذهب می دانستند.

وقتی می پرسیدم به دلیل کم کردن عفونت یا افزایش احتمال پسرزایی دختران را ختنه می کنید جواب در اکثر مواقع منفی بود.

برای ریشه کن کردن ناقص سازی جنسی زنان یا همان ختنه دختران بیشتر باید روی همین موضوع کار کرد و آگاهی عموم را افزایش داد و آنها را قانع کرد که به هرحال هر سنتی نباید چون از گذشته وجود داشته است به همان شکل و شمایل ادامه پیدا کند آن هم در شرایطی که با وجود علم خطرات آن روز به روز آشکار تر می شود. در نهایت هم تجربه کار بر روی این پایان نامه نشان داد که مردم مناطقی که تمایل دارند دخترانشان را ختنه کنند آموزش پذیر هستند و این قابلیت وجود دارد که با آموزش سطح آگاهی آنها ارتقا پیدا کند.

مقدمه: از آنجایی­که ختنه دختران ممکن است آثار سوئی بر سلامت زنان داشته باشد، سازمان بهداشت جهانی برنامه­های آموزشی را در کاهش میزان آن  موثر می­داند، این پژوهش با هدف تعیین تاثیر آموزش گروهی بر باورها و قصد انجام ختنه فرزند دختر در زنان باردار مراجعه کننده به مراکز جامع خدمات سلامت انجام شد.

این پژوهش جهت دستیابی به هدف کلی ” بررسی تاثیر آموزش گروهی  بر باورها و قصد انجام ختنه فرزند دختر در زنان باردار مراجعه کننده به مراکز جامع خدمات سلامت ” انجام گرفت.

در این مطالعه ۶۴ نفر زن باردار مراجعه­کننده به مراکز جامع خدمات سلامت که برای مراقبت به این مراکز می­آمدند به طور تصادفی به دو گروه مداخله و کنترل تقسیم شدند. تمامی افراد تخصیص داده شده به هر دو گروه مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفتند.

در رابطه با نمره باورها و قصد انجام ختنه فرزندان دختر در مراحل مختلف پژوهش، نتایج پژوهش نشان داد قبل از مداخله بین دو گروه تفاوتی وجود ندارد اما پس از مداخله تفاوت چشمگیری هم در مورد باور به انجام ختنه و هم در مورد قصد انجام ختنه در دختران در دو گروه مشاهده شد که این می­تواند نشان دهنده کمبود آگاهی و دانش در مورد ختنه در زنان شرکت کننده باشد و با توجه به اینکه اکثریت شرکت کنندگان و همسرانشان دارای تحصیلات پایین بودند و منبع اطلاعاتی اکثریت شرکت کنندگان دوستان و آشنایان خودشان بود این امر نشان می­دهد آموزش می­تواند تاثیر شگرفی در دیدگاه این قشر از جامعه در مورد ختنه داشته باشد و از طرفی با توجه به اینکه تفاوت چشمگیری در بلافاصله و یک ماه بعد از مداخله در گروه مداخله مشاهده نشد می­توان نتیجه گرفت که آموزش می­تواند تاثیر پایداری در مورد باور و قصد به انجام ختنه در دختران داشته باشد.

روش اجرا: این مطالعه روی ۶۴ نفر از زنان باردار مراجعه کننده به مراکز جامع سلامت شهرستان قشم انجام شد. نمونه­ها از طریق جدول اعداد تصادفی به دو گروه مساوی کنترل و آزمون تقسیم شدند. گروه آزمون در۴ جلسه ۲ ساعته با فاصله یک هفته تحت آموزش قرار گرفتند. پرسشنامه­ی سه قسمتی باورها در مورد ختنه دختران که شامل پرسشنامه دموگرافیک، پرسشنامه باورها در مورد ختنه دختران و ارزیابی قصد انجام ختنه فرزندان دختر بود توسط پژوهشگر و به روش مصاحبه در سه مرحله: پیش آزمون قبل از آموزش، پس آزمون بعد از جلسات آموزشی و پیگیری یک ماه بعد از آموزش تکمیل گردید. سپس اطلاعات جمع آوری شده، با استفاده از نرم افزار  SPSS 24 و با سطح اطمینان ۹۵ درصد و با سطح معنی دار  ۰۵/0P<  مورد تجزیه و تحلیل آماری قرارگرفت. جهت تجزیه و تحلیل داده­ها از  آمار توصیفی، آزمون همبستگی و آمار استنباطی استفاده گردید.

یافته­ها: نتایج پژوهش نشان داد میانگین (اختلاف معیار) نمرات باور قبل، بلافاصله و یک ماه پس از اتمام آموزش به ترتیب در گروه مداخله ۱۰.۳ ± ۷۶.۱۰، ۸/۷± ۲۱/۹۸، ۷/۶ ± ۳۴/۹۸ و در گروه کنترل ۹.۰ ± ۷۳.۹۰، ۹/۸ ± ۹۰/۷۳،۸/۷ ± ۴۲/۷۲ بودبراساس آزمون تی­مستقل و تست دقیق فیشر در مورد باورها و قصد انجام ختنه قبل از مداخله بین دو گروه تفاوت آماری معنی­داری وجود نداشت(۵۲۱/۰=P). در مقایسه درون گروهی براساس آزمون Paired T Test  تفاوت­ باورها، در گروه مداخله نسبت به گروه کنترل، در بلافاصله و یک ماه بعد از مداخله تفاوت معنی­داری را نشان داد (۰۰۰/۰=P) اما بین بلافاصله و یک ماه بعد از مداخله تفاوتی از نظر آماری وجود نداشت (۸۷۷/۰=P). این تفاوت­ها در گروه کنترل نیز در هیچ­کدام از زمان­ها معنی­دار نیست. .  قصد انجام ختنه براساس تست دقیق فیشر قبل از مداخله در گروه مداخله (۶/۹۰) ۲۹ و در گروه کنترل (۱۰۰) ۳۲ بوده است. این میزان بلافاصله و یک ماه بعد از مداخله به ترتیب در گروه مداخله (۴/۹) ۳ و (۴/۹) ۳ و در گروه کنترل (۹/۹۶)۳۱  و (۹/۹۶) ۳۱ بوده است.    براساس آزمون تست دقیق فیشر نیز قصد انجام ختنه، بلافاصله و یک ماه بعد از مداخله در گروه مداخله نسبت به کنترل از نظر آماری معنی­دار بود اما بین بلافاصله و یک ماه بعد از نظر آماری معنی­دار نبود. (۰۰۰/۱=P)

نتیجه گیری: نتایج این پژوهش نشان از اثر گذاری مثبت آموزش گروهی به زنان باردار در باورها و قصد انجام ختنه دخترانشان دارد لذا این موضوع اهمیت آموزش و آگاهی دادن در این رابطه را در مناطقی که هنوز ختنه دختران انجام میشود بیان می­کند.

Abstract

Introduction: The aim of this study was to evaluate the effect of group training on the beliefs and intention to do female genital mutilation in pregnant women referring to community health services centers.

Methods: This pre-post quasi-experimental study was conducted on 64 pregnant women referring to comprehensive health centers in Qeshm city.  The samples were divided into two equal groups of control and test. The test group received four 2-hour training sessions with a one-week interval. A three-section questionnaire on female genital mutilation, including demographic questionnaire, beliefs about female genital mutilation, and evaluation of intention to do female genital mutilation was completed by the researcher and by interviewing once before randomly division of the subjects and once after the completion of the sessions. The collected data were analyzed using SPSS, version 24, software.

Results: There was no significant difference between the two groups in terms of socio-demographic characteristics and beliefs and intention to do female genital mutilation. There was no statistically significant difference between two groups in terms of beliefs and intention to do female genital mutilation based on independent t-test and Fisher’s exact test. In the intra-group comparison, based on the Paired T-test, the difference in beliefs in the test group was significantly different than that in the control group immediately and one month after the intervention, but there was no difference between immediately and one month after the intervention. Based on Fisher’s exact test, the intention to do female genital mutilation, immediately and one month after the intervention in the test group was statistically significant, but there was not statistically significant difference between immediately and one month after the intervention (P=1.000).

Conclusion: The results of this study showed the positive effect of group training on pregnant women in beliefs and intention to do female genital mutilation. Therefore, this issue reflected the importance of training and providing information on this issue in the areas, where people have not yet received training.

Keywords: Female genital mutilation, Belief  to do female genital mutilation,

 intention to do female genital mutilation.

^[۱] Research Center for Nursing and Midwifery Care, Shahid Sadoughi University of Medical Sciences, Yazd, Iran

^[۲] Student Research Committee, Shahid Sadoughi University of Medical Sciences, Yazd, Iran

^[۳] Research Center for Nursing and Midwifery Care, Shahid Sadoughi University of Medical Sciences, Yazd, Iran

^[۴] Public health school, Shahid Sadoughi University of Medical Sciences, Yazd, Iran