ختنه دختران در بوکان

رایحه مظفریان

برای بسیاری از مردم تعجب آور است که ختنه دختران در ایران همچنان رواج دارد. بیشتر این افراد با شنیدن اصطلاح ختنه دختران تصویری از کشورهای آفریقایی در ذهنشان ایجاد می­شود در حالی که ردپای انجام این عمل را با درصدهای متفاوت می­توان در اکثر نقاط جهان پیدا کرد. اصلی ترین علت گستردگی شیوع ختنه دختران یا ناقص سازی جنسی زنان، مهاجرت می­باشد. در ایران نیز پژوهش­های بسیاری صورت گرفته است و برخی از پژوهشگران معتقد هستند که ناقص سازی جنسی زنان یا همان ختنه دختران به شدت کاهش پیدا کرده است اما همچنان رواج دارد. در حالی که آمارهایی از گذشته وجود ندارد به طور دقیق نمی­توان سنجید چه میزان از رواج این عمل در ایران کاهش پیدا کرده است. آن چه که همچنان اهمیت دارد این است که روزانه در ایران در مناطقی از جنوب و غرب دختران کوچکی قربانی ناقص سازی جنسی می­شوند.

اخیراً در خبرها اعلام شد که دختر بچه­ ای در بوکان به دلیل ختنه شدن و خونریزی شدید به بیمارستان برده شده است:

“به گزارش ماف نیوز، یک دختربچه‌ی ۵ ساله‌ی بوکانی به نام “سحر شکری” پس از انجام عمل “ختنه” دچار خونریزی شدید شده و روانه‌ی بیمارستانی در این شهرستان گردید. خبرنگار ماف نیوز در بوکان با تایید این خبر گفت: سحر فرزند یحیی، پس از انجام عمل ختنه، دچار خونریزی شدید شده و هم‌اکنون وی در بیمارستان خمینی در این شهرستان بستری شده است. انجام عمل ختنه بر روی این دختر بوکانی، بعد از ظهر پنجشنبه ۵ آذرماه سال ۱۳۹۴ خورشیدی، انجام گرفته است.

بعد از انچام این عمل، والدین وی گفته‌اند: از انجام عمل ختنه برای دخترشان پشیمان نبوده و آن را عملی شرعی تلقی کرده‌اند. این والدین، پیشتر نیز جهت ختنه به چند مرکز ختنه مراجعه کرده بودند اما به آنها اعلام شده بود که مراکز بهداشتی، قادر به ختنه‌ی دختران نیستند. ختنه‌ی سحر شکری به صورت سنتی انجام گرفته بود”.

فرزانه دانش­خواه نتیجه پژوهش­های اخیر خود از شهرهای پیرانشهر،سردشت،اشنویه،مهاباد و بوکان را برای صفحه “گام به گام تا توقف ناقص سازی جنسی زنان” ارسال کرده است:

“ختنه در زبان محلی این زنان سنت نامیده می­شود و آن را سنت پیغمبر نامیده اند که عدم انجام آن باعث گناه است و شخص ختنه نشده هر چیزی از دستش حرام است، پاک نیست و غسل او قبول نیست. این ۶۰ زن مورد مطالعه به وسیله تیغ و توسط زنان کولی دوره گرد عراقی – ۳ نفر توسط مادر بزرگ و یک نفر توسط یک زن محلی- ختنه شده بودند. کولی­های دوره گرد بنا به گفته این زنان هر چند وقت یکبار به روستاها یا شهرها می­آمدند و در کوچه­ها اعلام می­کردند که سنت دختران را انجام می­دهند و خانواده­ها که آن ها را در کارشان وارد می­دانستند دخترانشان را به این زنان می­سپردند. با توجه به سوالاتی که از خود این زنان، ماماها و کادر بهداشت خانواده ی مراکز بهداشتی درمانی شهری و روستایی پرسیده شد نوع ختنه زنان این مناطق از نوع ۱ بوده است، این زنان با دست اشاره میکردند که فقط کمی از آلت تناسلیشان جدا شده است.

زنانی که ختنه شدنشان را به یاد می آوردند، بیان کردند که معمولاً برای رفتن به نزد ختان­ها توسط مادرانشان  فریب داده می­شدند و با وعده عروسک، زیورآلات یا خوردنی به زور و بدون هیچ توضیحی در شرایطی دلهره آور مورد ختنه قرار گرفته اند و از آن به اتفاقی تلخ، دردناک و ناخوشایند یاد می­کردند که هیچگاه فراموش نخواهند کرد، ۷ تن از این زنان بیان کردند که خاطره ی آن اتفاق ناخوشایند را همیشه با خود به همراه دارند. این زنان بیان می­کردند که بعد از ختنه یا روی آن خاکستر تنور (مشی) می‌ریختند یا از آنها خواسته میشد درون آب بنشینند و ادرار کنند. بعضی از این زنان می­گفتند از ترس درد و سوزش، ادرار خود را  نگه می داشتند، و یا  ترجیح می دادند آبی ننوشند و غذایی نخورند. بیشتر این زنان دلیل ختنه شدنشان را سنت پیامبر می دانستند که از سوی رهبران مذهبی –در زبان محلی ماموستا ها- تبلیغ میشد و فکر میکردند همانند ختنه پسران امری شرعی، واجب و دارای مزایا برای سلامت دختران است. چند نفر از این زنان اشاره میکردند  که به آنها گفته شده اگر دختران ختنه نشوند میل جنسی آنها از کنترل خارج میشود. سایر زنان اطلاعات خود درباره ی دلایل ختنه را از طریق کانال های کوردی زبان عراق آن هم در چند سال اخیر بدست آورده بودند. این زنان اعلام کردند که هیچ گاه هیچ اطلاعاتی در مورد ختنه و عوارض آن و مفید یا مضر بودن انجام آن از طریق خانه ها و شبکه های بهداشت و درمانی دریافت نکرده اند، و به گفته آنان در چند سال اخیر بعضی از ماموستاها اعلام کرده اند که انجام ختنه دختران هیچ سودی ندارد پس انجام یا عدم انجام آن تاثیری بر روی زنان ندارد لذا آن را انجام ندهید. هر چند در این میان ماموستاهایی بودند که اثرات منفی ختنه را گوشزد میکردند و از خانواده ها میخواستند که ختنه را بر روی دخترانشان انجام ندهند. تا قبل از شروع پژوهش تصور بر این بود که اخرین قربانیان ختنه زنان در این مناطق  دهه ی شصتی­ها بودند اما در نواحی روستایی همچنان این سنت ادامه دارد.

فرزانه دانش خواه در ادامه می­گوید: “من با همه ی این ۶۰ زن خودم مصاحبه کردم باید بگم از لحاظ جنسی وضعیت مناسبی ندارند. ۳۲ نفر از زن­ها تا کنون اصلا تجربه ارگاسم نداشته­اند و مابقی عملکرد جنسی پایینی داشتند. این زن­ها از نظر احساسی و عاطفی مشکلی با همسرانشان نداشتند اما از نظر جسمی خودشان را ناتوان می­دانستند”

در سال­های گذشته رایحه مظفریان نویسنده کتاب تیغ و سنّت فتواهای متعددی از مراجع شیعه مهم ایران گردآوری کرد. در دو مورد آخر از فتواها این سوال از آیت الله خامنه­ ای مطرح می شود که “درخواست پدر یا جد پدری (قیم یا ولی) دختر مبنی بر ختنه کردن دختر” چه حکمی دارد؟

آیت الله خامنه ­ای پیشتر در فتواهایی اعلام کرده بودند که ختنه دختران جایز است اما واجب نیست در پاسخ به سوال اخیر ایشان بار دیگر ختنه دختران را واجب نمی­دانند.

در برخی از موارد و پرسش از قربانیان، آن­ها اشاره می­کنند که ختنه دختران به علت تضمین زندگی زناشویی آن­ها، مسلمان شدن، حلال بودن دست پخت و به درخواست خانواده پدری یا شوهری به عنوان رسم و سنت انجام می­شود. در فتوای دیگری از آیت الله خامنه ­ای این سوال مطرح می­شود که “وظیفه زن در مقابل درخواست شوهرش مبنی بر ختنه کردن چیست؟” در پاسخ به این پرسش آیت الله خامنه­ ای فتوا داده­ اند که:

“به طور کلی اطاعت از شوهر، در برابر استمتاعات متعارف درخواست شده از جانب شوهر، بدون عذر شرعی و نیز در خروج از منزل بدون عذر شرعی لازم است مگر آن که خروج از منزل در ضمن عقد شرط شده باشد و نسبت به سایر موارد اطاعت واجب نیست”

عثمان محمودی روانشناسی که چند سالیست در زمینه مبارزه علیه تداوم ناقص سازی حنسی زنان و یا ختنه دختران در جوانرود فعالیت می کند، اخیراً فتواهای مراجع اهل سنّت را گردآوری کرده است. برخی از فتواها در زیر آمده است:

ملا خالد رحمتی، ملا علی احمدی در جوانرود:

آرا ارجح این است که ختنه دختران را یک سنت در نظر بگیرند و ترک آن برای مسلمانان گناه نیست.

ملا عبدالعزیز سلیمی در جوانرود:

اسلام، هر چه علم برای انسان مضر دانسته را ممنوع اعلام کرده است. در واقع اسلام منافع را برای مردم ترجیح می­دهد و مضرات را رد می­کند.

ملا حسین حسینی در جوانرود:

ختنه دختران سنتی قدیمی است و هیچ یک از احادیث درباره ختنه دختران قابل اعتماد نیستند… .

سایر فتواها در آدرس سایت زیر موجود است:

New religious opinions in Iran reject FGM