فهیمه حسن‌میری

از پله‌ها بالا می‌روم، در شلوغی جمعیت، از بین تمام عکس‌ها، در میان قاب‌ها و کادرهایی که از سوژه‌های مختلف بر دیوارها نقش بسته، در میان چهره‌های مات و مبهوت یا لبخند بر لب آنها که مقابل دوربین ژست گرفته‌اند، در بین عکس‌هایی از جنگ عراق و سوریه، میان عکس‌هایی از «صفحات خالی یک آلبوم عکس ایرانی»، یک سکوی کوچک سیاه، توجه را جلب می‌کند؛ لایت‌باکسی از چهره‌های دختران سیاه‌پوست. دخترانی که نگاهشان از یک فاجعه خبر می‌دهد، از یک اتفاق بزرگ، اتفاقی که حتی اگر درباره‌اش ندانی، می‌فهمی زندگی‌شان بعد از آن، دیگر مثل قبل نیست.

چهره این دختران را دوربین نیوشا توکلیان ثبت کرده؛ در یک خانه امن در کنیا. جایی که دخترانی که مورد عمل ختنه قرار گرفته‌اند یا از این عمل فرار کرده‌اند، به آنجا پناه می‌برند. خانه‌ای که نیوشا توکلیان، به عنوان عکاس، ۲۰ روز را با آنها زندگی کرده. او در حالی که در کنار این گزارش تصویری ایستاده و با اندوه به عکس‌های «سقوط آزاد» نگاه می‌کند، به خبرآنلاین می‌گوید: این پروژه به سفارش سازمان غیردولتی نسل دختران در کنیا انجام شده که به دنبال پایان دادن به عمل غیرانسانی ختنه دختران است. کریسمس سال ۲۰۱۵ بود که پیشنهاد شد بروم کنیا و از دخترانی که در معرض تجاوز جنسی یا ختنه قرار دارند عکاسی کنم. ختنه دختران هنوز در بسیاری از جوامع آفریقایی رواج دارد. این سوژه تلخ و دردناک، از دغدغه‌های من است و آن را قبول کردم، ۲۰ روز در این خانه امن با دخترانی که عکسشان را می‌بینید زندگی کردم. این عکس‌ها، داستان‌هایی بسیار وحشتناک از زخم‌های روحی آنها را بازگو می‌کند.

او به رنج‌های این دختران اشاره می‌کند؛ دخترانی که مورد عمل ختنه قرار گرفته و بعضی دیگر، وقتی فهمیده‌ بودند قرار است با طلوع خورشید، چنین بلایی سرشان بیاید، از خانه فرار کرده و به این مرکز پناه آورده بودند: آنها را قبل از روزی که مجبور به ازدواج با افرادی بسیار بزرگتر از خودشان شوند مورد عمل ختنه قرار می‌دهند. این دختران را در ازای دریافت گاو و گوساله به همسری مردان مسن روستا درمی‌آورند و بعد گوشت گاو و گوساله را به پسرانشان می‌دهند تا تنومندتر شوند. خیلی دردناک است. این دختران در موقعیت حساسی زندگی می‌کنند، داستانشان همیشه ناشناخته می‌ماند، میلیون‌ها دختر در کشورهای مختلف با این سرنوشت مواجه می‌شوند اما هنوز که هنوز است این داستان تلخ متوقف نشده است.

نیوشا توکلیان به ایران هم اشاره می‌کند؛ به زنانی که در جنوب و غرب کشورمان، سرنوشت مشابهی با دخترانی دارند که عکس و داستان زندگی‌شان در این نمایشگاه دیده می‌شود: در جنوب و غرب ایران هم ناقص‌‌سازی جنسی زنان را داریم، همیشه دلم می‌خواسته سرنوشت زنان قربانی ختنه در کشور خودمان را هم به گوش بقیه برسانم اما متاسفانه فضا آنقدر باز نیست که بتوانم این پروژه عکاسی را در ایران انجام دهم.

این عکس‌ها، که حالا از یک کشور آفریقایی به تهران رسیده، در چند کشور دیگر هم به نمایش درآمده، کاری که توکلیان، آن را رسالت خودش می‌داند: تنها کاری که می‌توانم به عنوان عکاس در این زمینه انجام دهم این است که این عکس‌ها را در مطبوعات و گالری‌های مختلف به دیگران نشان دهم و تلاش کنم مردم بیشتری را با این عمل غیرانسانی آشنا کنم. وقتی عمل ختنه روی زنی انجام می‌شود، او دیگر زندگی طبیعی ندارد و فقط یک جسم از او باقی می‌ماند. روح زن را با ناقص‌سازی جنسی می‌کشند. دنیایش را تباه می‌کنند. ان‌جی‌اوهای زیادی هستند که با این کار مبارزه می‌کنند اما متاسفانه ما هنوز در ایران چنین جایی را مانند آن که در کنیا از آن عکاسی کردم نداریم، جایی که دخترانی که در معرض این اتفاق هستند بتوانند به آن پناه ببرند و از آنها حمایت شود. این موضوعی است که ممکن است کمتر به آن فکر کنیم ولی مهم است که در بین روزمرگی‌هایمان به فکر زنانی هم باشیم که این خطرات آنها را تهدید می‌کند اما صدایشان به جایی نمی‌رسد.

نمایشگاه عکس‌های نیوشا توکلیان با عنوان «می‌دانم چرا شورشی آواز سر می‌دهد» در گالری آب‌انبار برپا شده است. نمایشگاه‌گردان این نمایشگاه ولی محلوجی است و تا ۲۹ اردیبهشت می‌توانید برای دیدن این عکس‌ها به خیابان انقلاب، دروازه دولت، خیابان خاقانی، بن‌بست روشن‌منش، پلاک دو بروید. این نمایشگاه، شامل آثار عکاسی ۲۰ سال گذشته نیوشا توکلیان است. او، متولد ۱۳۶۰، عکاسی خودآموخته است که از نوجوانی در مطبوعات ایران کار کرده، از سال ۱۳۸۱ رویدادهای بین‌المللی را پوشش داده و به عنوان عکاس مستند، از جنگ‌های منطقه، فجایای ملی و قیام‌ها عکاسی کرده است.

منبع