ازدواج کودکان؛ بیراهه‌ای که به تباهی ختم می‌شود
ازدواج‌های زودرس و نامطلوب که از روی اجبار یا از سر ناچاری انجام می‌شود به مثابه از چاله به چاه افتادن است، بیراهه‌ای که به تباهی ختم می‌شود و هزینه‌های گزاف بی‌توجهی نسبت به این مسئله بر دوش تمام افراد جامعه خواهد بود.
منطقه مازندران، ساعت، هفت صبح یک روز پاییزی در یکی از شهرهای سوادکوه را نشان می‌داد که دخترک دست در دست مادر به سوی مدرسه می‌رفت، تا اینجای قصه، دخترک باید به مدرسه می‌رفت و مانند همه هم‌سالانش برای آینده‌ای روشن نقشه می‌کشید اما غافل از اینکه نقشه‌ای دیگر برای زندگی او کشیده بودند.
دختر دانش‌آموزی که با ۱۳ سال سن به ازدواج پسری ۲۸ ساله درآمده بود وقتی در سن ۱۵-۱۶ سالگی به دلیل مشکلات تصمیم به طلاق گرفت در راه مدرسه قربانی خشم همسرش شد و تیغ تیز انتقام قلب او را درید. دخترک جان خود را از دست داد اما ریشه‌یابی این حادثه می‌تواند جان بسیاری از همسالان این دخترک سیاه‌بخت را نجات دهد.
ازدواج‌های زودهنگام از گذشته تاکنون گریبانگیر استان مازندران بوده است، خصوصا در روستاهای استان این امر پدیده‌ای شایع است که عواقب آن دختران زیادی را در سکوت قربانی کرده است.
همانطور که ازدواج به هنگام می‌تواند موجب رشد و تعالی شخص شود، ازدواج زودهنگام نیز می‌تواند اثرات ناگوار بر کودکان خصوصا دختران بگذارد و هچنین ‌می‌تواند پیامدهای منفی فراوانی بر خانواده‌ها و جامعه داشته باشد که بعضاً هیچ‌گاه رفع نمی‌شود.
تصویر دختری معصوم که در نوجوانی به قتل می‌رسد؛ تصویری ناخوشایند از یک آسیب اجتماعی است.
ازدواج‌های زودرس و نامطلوب که از روی اجبار یا از سر ناچاری انجام می‌شود به مثابه از چاله به چاه افتادن است، بیراهه‌ای که به تباهی ختم می‌شود و هزینه‌های گزاف بی‌توجهی نسبت به این مسئله بر دوش تمام افراد جامعه خواهد بود.
موفقیت یا شکست ازدواج؛ این پیوند مقدس می‌تواند بر جامعه تاثیر بگذارد، در گذشته بر اساس سنت‌ها و اعتقادات دینی، بزرگترها فرزندان خود را از سنین نوجوانی برای تشکیل خانواده یاری می‌رساندند، اما با گذر از جامعه سنتی به جامعه نیمه مدرن در کشور و به تبع آن تغییر کارکرد خانواده و انتظارات هر فرد، ازدواج کودکان معضلاتی را به وجود آورده است.
باید گفت معضل ازدواج زود هنگام صرفاً یک معضل فردی و خانوادگی نیست بلکه به دلیل پیامدهای زیانبار اجتماعی آن، مسئله مربوط به کل جامعه تلقی می‌گردد و راه حل اجتماعی نیز می‌طلبد.
میلاد قربانی کارشناس مشاوره در گفت‌وگو با ایسنا در خصوص مسئله ازدواج زودهنگام گفت: براساس اعلامیه سازمان ملل ازدواج کودکان در سن کمتر از ۱۸ سال ازدواج زودهنگام تلقی می‌شود البته این امر بسته به نوع فرهنگ جامع و شرایط حاکم بر آن متغیر است، اگر بخواهیم بر طبق فرهنگ حاکم بر کشور این امر را در استان مازندران بررسی کنیم در جامع امروزی ازدواج در سن ۱۸-۱۵سالگی ازدواج‌های زودهنگام تلقی می‌شود.
وی افزود: ازدواج‌های زودهنگام معمولا در جوامع که دارای سطح پایین فرهنگی‌اند صورت می‌گیرد و بسیاری از خانواده‌ها به دلیل آداب و رسوم و نگرش جامعه به دختران این کار را صورت می‌دهند؛ همواره بین سطح تحصیلات، نوع درآمد خانواده و اینکه در چه سطحی از اجتماع قرار دارند و ازدواج‌های زودهنگام رابطه مستقیم وجود دارد و اکثر قربانیان ازدواج‌های زودهنگام، غالبا جنس مونث هستند.
قربانی گفت: معمولا دخترانی که تحصیلات کمتر و از لحاظ سطح اجتماعی خانواده در سطح پایین جامعه قرار دارند خانواده‌هایشان دچار فقر شدید هستند و به دلیل این امر زودتر از سایر دختران ازدواج می‌کنند زیرا این والدین بودن دختران را هزینه و بار اضافی بر هزینه خانوار می‌دانند.
وی تصریح کرد: شکست عاطفی و طلاق در این نوع ازدواج‌ها بالاترین آمارها را در میان ازدواج‌های دیگر دارد.
کارشناس مشاوره یادآور شد: به دلیل نرسیدن طرفین به بلوغ فکری دراین نوع ازدواج‌ها انتظارات طرفین ازهم زیاد شده و نمی‌توانند به درک درستی از زندگی برسند.
وی افزود: این افراد به دلیل نداشتن مهارت‌های اجتماعی، سواد کافی از زندگی زناشویی به سوی ناسازگاری و طلاق و همچنین دیگر خواهی سوق داده می‌شود، نه تنها خود و همسرشان بلکه به تبع آن فرزندان آنان نیز دچار آزار و آسیب‌های روانی و اجتماعی خواهند شد.
قربانی ابراز کرد: در ازدواج زودهنگام هیچ هدف و تدبیری وجود ندارد و باعث می‌شود چرخه‌ای از آسیب بوجود آید.
وی گفت: مهم‌ترین عامل ازدواج‌های زودهنگام در جوامع امروزی چشم و هم‌چشمی خانواده‌ها و ترس از فساد و اینکه دختر مجرد در خانه بماند در حالی که هم سالانش ازدواج کرده‌اند بیان می‌شود.
کارشناس مشاوره خاطرنشان کرد: هرچند ازدواج‌های دیرهنگام پیامدهای منفی زیادی به بار می‌آورد، اما باید گفت ازدواج‌های زودهنگام نیز آسیب‌های زیادی را بخصوص به دختران وارد می‌سازد و پیامدهای منفی آن کمتر از ازدواج‌های دیرهنگام نیست.
وی گفت: سنین بین ۲۰-۲۴ سال بهترین زمان برای ازدواج است اما بازهم بسته به بلوغ فکری، جسمی و هدف فرد از ازدواج در هرجامعه‌ای بازه این امر متفاوت خواهد بود.
سمیه زمانی روانشناس نیز در خصوص پیامدهای روانی و اجتماعی ازدواج‌های زودهنگام به خبرنگار ایسنا گفت: دخترانی که زودتر از عرف اجتماعی ازدواج می‌کنند پس از آگاهی از حقوق خانوادگی و اجتماعی از دست رفته خود برای تغییر موقعیت فعلی تلاش می‌کنند اما حس سرخوردگی و عقده‌های دوران کودکی مانعی برای انجام این کار می‌شود.
وی افزود: در دوره نوجوانی بلوغ کامل اتفاق نمی‌افتد در نتیجه افراد آمادگی کامل برای ازدواج را ندارند.
زمانی تصریح کرد: زوج کم سن و سال مجبور است مسئولیت‌های سنگین را به دوش بکشد که همین امر باعث بروز افسردگی و بلوغ زودرس می‌شود.
این روانشناس گفت: این گونه ازدواج‌ها شانس طلایی فراغت را از کودکان می‌گیرند، کودکی که تا دیروز در کنار خانواده و همسالان کودکی را تجربه می‌کرد به ناگاه وارد زندگی زناشویی می‌شود و با بارداری نابهنگام از رشد جسمی؛ روحی و فکری باز می‌ماند.
وی افزود: عوارض روحی و روانی ازدواج‌های زودهنگام گاه ممکن است تاپایان عمر با فرد بماند.
زمانی اظهار کرد: افسردگی، طلاق، شکست‌های عاطفی و پیری زودرس از پیامدهای ازدواج زودهنگام در کودکان است؛ زمانی بلوغ زودرس و ازدواج زودهنگام را در برخی کودکان که استعداد تحصیلی بالایی دارند به ویژه دختران مانعی برای رشد آموزشی و در نهایت سرخوردگی و ایجاد عقده حقارت دراین نوجوانان دانست.
وی خاطرنشان کرد: با آگاهی و اطلاع رسانی و آموزش‌های درست به والدین خصوصا در مناطق محروم و روستاها درباره پیامدها و عواقب ازدواج زودهنگام می‌توان وقوع ازدواج‌های زودهنگام را کاهش داد.
ندا اصغرزاده متخصص زنان و زایمان نیز در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا در خصوص بارداری در ازدواج‌های زودهنگام به خبرنگار ایسنا گفت: سنین باروری زیر ۱۹ سال و بالای ۳۵ سال معمولا بارداری پرخطر نامیده می‌شوند.
وی تصریح کرد: به دلیل پدیده بلوغ، بارداری این افراد دچار مخاطرات جدی می‌شود و بروز رفتارهای جنسی پرخطر در این دوران احتمال وقوع بیماری ایدز در این نوع ازدواج‌ها را افزایش می‌دهد.
وی افزود: بیماری‌های مقاربتی و سقط جنین و تا درصدی مرگ مادر در دوران نوجوانی به دلیل عدم تحمل شرایط بارداری از پیامدهای فیزیکی و جسمی ازدواج‌های زودرس است.
به گزارش ایسنا، والدین باید به خاطر داشته باشند ازدواج‌های زودهنگام چه بسا بیشتر از ازدواج‌های دیرهنگام بر روح و روان و جسم فرزندانشان آسیب وارد می‌سازد؛ آسیب‌هایی که گاها تا پایان عمر فرد را درگیر خود می‌کند و فرد تعامل عادی خود را با محیط طبیعی، همسالان و خانواده از دست می‌دهد؛ بارداری زودرس برای کودکی که خود هنوز کودکی‌های درونی و بیرونی‌اش فروکش نکرده مانند سمی است که ذره ذره جسم جان کودک را به تحلیل می‌برد و چنین شخصی نمی‌تواند مادر خوبی برای فرزندش باشد.
محرومیت‌های تحصیلی و به عهده گرفتن مسئولیت‌های که فراتر از توان زوجین کم سن و سال است منجر به بروز خشونت می‌شود. باید جلوی وقوع ازدواج‌های عرفی در سن پایین گرفته شود هر چند طبق قانون کودکان زیر ۱۳ سال نباید مجوز ازدواج دریافت کنند اما هستند دفترخانه‌هایی که پول بیشتر را دستمایه نقض قانون می‌کنند و ادعایشان جلوگیری از فساد در جامعه است.
اگر آموزش‌های لازم به والدین ارائه شود و جلوی ازدواج‌های سنین پایین در جامعه به جد گرفته شود و برای آن مجازات‌های سنگین در نظر گرفته شود دیگر شاهد این معضل نخواهیم بود.
گزارش سارا ربیعی
منبع