سنجش وضعیت آماری ازدواج زودهنگام دختران در ایران در سال ۹۴
گزارش کمپین گام به گام تا توقف ازدواج کودکان در ایران به مناسبت روز جهانی دختربچه ها
رایحه مظفریان؛ نویسنده کتاب حلقه
طبق ماده ۱۰۴۱ قانون مدنی عقد نکاح دختر قبل از رسیدن به سن ۱۳ سال تمام شمسی و پسر قبل از رسیدن به سن ۱۵ سال تمام شمسی منوط است به اذن ولی به شرط رعایت مصلحت با تشخیص دادگاه صالح.
جامعه جهانی هر گونه ازدواج فرد کمتر از ۱۸ سال را در زیرگروه ازدواج زودهنگام یا کودکان تلقی می کند. کنوانسیون ها و الحاقات بیشماری توسط سازمان های بین المللی تصویب شده اند که کشورها را ملزم به جلوگیری از رواج این گونه ازدواج ها کرده اند. ایران به برخی از کنوانسیون ها و پروتکل ها پیوسته است و بعضی را هم با تحمیل شروطی قبول کرده است و مبنای عدم تضاد با شرع و قوانین داخلی را برای پذیرش شرط قرار داده است.
هر سال تقریباً ۸۰۰ هزار ازدواج در ایران ثبت می­شود. در میان این رقم بزرگ، تعداد بسیار اندکی مربوط به ازدواج­های کودکان است. برخی از منتقدین به ازدواج کودکان معتقدند که رقم ازدواج کودکان باید بر کل ازدواج­های ثبت شده در هر سال تقسیم شود. اگر این کار صورت گیرد، ازدواج کودکان آن چنان هم بحران یا معضل شناخته نخواهد شد یعنی تنها ممکن است کمتر از ۱ درصد کل ازدواج­های ثبت شده در کشور به کودکان تعلق گیرد. این پیشنهاد مشکلی به همراه خواهد داشت. در حالی که جامعه جهانی معتقد است ازدواج زودهنگام حتا یک کودک نباید نادیده گرفته شود چراکه برای جامعه مشکلاتی به همراه خواهد داشت، که سعی شده در خلال مطالب به آن­ها اشاره شود، دست­اندرکاران دولتی سعی بر کم رنگ جلوه دادن این پدیده دارند. «وقتی این رقم­ها را با کل ازدواج­هایی که در کشور صورت می­گیرد مقایسه کنیم روند افزایشی را می­بینیم که این پدیده را قابل توجه می­کند و با توجه به پیامدهای آن بر خانواده، اجتماع و روی خود افراد، نیاز به یک بررسی دقیق دارد.

­
در برابر واقعه ازدواج، واقعه طلاق را هم باید در نظر گرفت. طلاق عامل گسست خانواده­ها محسوب می‌گردد. نحوه برخورد با واقعه طلاق در کلیه جوامع متفاوت است و این مطلب مستقیماً با آداب و رسوم و فرهنگ آن جامعه ارتباط دارد. در کشور ما استحکام و سلامت خانواده بسیار با اهمیت است. بدین لحاظ به خانواده به عنوان کوچک­ترین نهاد اجتماعی و مهم­ترین کانون تربیت افراد اجتماع نگریسته می­شود و به شکل ویژه­ای به آن توجه می­گردد، به طوری که بخشی از مطالعات اجتماعی در راستای شناخت معضلات خانواده صورت می­گیرد.
آن چه در مجموع تمامی این ازدواج­ها و طلاق­ها می­تواند جالب توجه باشد این موضوع است که ترکیب سنی ازدواج­ها و طلاق­های دختران و پسران کودک چگونه است؟ به این معنی که دختران کم سن و سال بیشتر با مردان چه سنینی ازدواج می­کنند و بر عکس. تعدادی از کودکان هر ساله با مردان یا زنانی ازدواج می­کنند که با آن­ها اختلاف سنی زیاد و قابل توجهی دارند. به عنوان مثال در سال ۱۳۹۰، ۱۲ مورد ازدواج دختران کمتر از ۱۰ سال با مردان ۳۵ تا ۳۹ سال ثبت شده است؛ یا در همین سال ۱۰ مورد ازدواج پسران کمتر از ۱۵ سال با زنان ۳۰ تا ۳۴ سال ثبت شده است. این ارقام حاکی از اختلاف شدید سنی بین زوج و زوجه است. همچنین باید این موضوع را در نظر گرفت که در این آمارها تعداد ازدواج­های پیشین زوجین نیز ثبت نشده است.
در سال ۱۳۹۴، ۳۷۱۱۷ دختر کمتر از ۱۵ سال با مردان در سنین مختلف ازدواج کرده اند و ۱۲۴۹ دختر در این سن از شوهران خود جدا شده اند.

در حال حاضر روزانه ۲۰ هزار دختر زیر هیجده سال در کشورهای در حال توسعه مادر می‌شوند. این روند اگر به این شکل ادامه یابد، در سال ۲۰۳۰ حدود ۱۵ میلیون دختر کمتر از پانزده سال مادر خواهند شد. هر سال ۷٫۳ میلیون دختر کمتر از هیجده سال در جهان صاحب فرزند می­شوند. ۲ میلیون نفر از آنان کمتر از چهارده سال سن دارند. دفتر سازمان ملل متحد در نیویورک، در گزارش سالانه خویش اعلام داشت و تأکید کرد که خطر بیماری و حتا مرگ، جان بسیاری از این افراد را تهدید می­کند.
با نگاهی به آمارهای ارائه شده توسط سازمان ثبت احوال کشوری می­توان ارتباط بین ازدواج زودهنگام دختران و بارداری زودهنگام مادران را سنجد. در سال ۱۳۹۴، ۱۵۱۱ دختر کمتر از ۱۵ سال در ایران مادر شده اند. بارداری در سنین پایین با توجه به این که دختر نوجوان در سن رشد قرار دارد، می­تواند خطرات و عوارض بسیاری را به دنبال داشته باشد. به همین دلیل توصیه می­شود که نوعروسان تا رسیدن به سن مناسب بارداری از بارداری پرهیز کنند (عصر ایران، ۱۳۹۲). سوال­های بسیاری در رسیدن به این خواست ایده آل وجود دارد. چگونه می­توان دختران محروم از تحصیل را آگاه کرد که برای بارداری تمهیداتی را به کار ببرند؟ چگونه می­توان شوهر و خانواده شوهر را راضی کرد که بارداری کودک را به تعویق بیندازد؟

کودک همسری، کودک مطلقگی، کودک والدی، کودک بیوگی و کودک سرپرستی معضل هایی هستند که زودهنگام کودکان جامعه ایران را از دنیای کودکی جدا می کند و مسئولیت های سنگین زندگی را پیش از آن چه که جامعه برایشان در نظر گرفته است به آن ها تحمیل می کند.
برای آگاهی بیشتر از اثرات ازدواج زودهنگام، کارزاری در ایران با نام گام به گام تا توقف ازدواج کودکان در ایران با انتخاب بادکنک نارنجی به عنوان نماد این معضل مشغول به فعالیت است.
www.stopemiran.com